Η ανάρτηση αυτή γίνεται για όσους ενδιαφέρονται για τέτοια θέματα (δικτατορία, ένοπλες δυνάμεις, αξιωματικοί, αντίσταση, κομμουνισμός…). Δεν σηματοδοτεί τίποτε το γεγονός πως εμφανίζεται ( η ανάρτηση) μέρα σαν και τη σημερινή
Ο γιατρός Γρηγοριάδης, πρώην Δήμαρχος Ηρακλείου
Ο Γρηγοριάδης είναι ο μόνος γνωστός αξιωματικός προελεύσεως μεταπολεμικά παραγωγικής σχολής στελεχών των ΕΔ (της Σχολής Αξιωματικών Σωμάτων Θεσσαλονίκης- ΣΑΣ) που εντάχθηκε σε κομμουνιστική οργάνωση, συνελήφθη για την δραστηριότητά του στα πλαίσια αυτής της οργάνωσης στη διάρκεια της δικτατορίας, και δικάστηκε γι’ αυτό. Στη μεταπολίτευση ασχολήθηκε με την πολιτική και διετέλεσε Δήμαρχος Ηρακλείου Αττικής. Η ιδιότητα του γιατρού επισκίασε αυτήν του στρατιωτικού. (Η περίπτωση του Κ. Σειρηνίδη είναι διαφορετική και παρά την πίεση του γράφοντος, αρνήθηκε να καταγραφεί συζήτηση που διεξήχθη σπίτι του, επικαλούμενος ιδεολογικούς λόγους ως Αναρχικός, όπως δήλωσε. Εν τούτοις κάποια στοιχεία που σχετίζονται με τη δικτατορία αλλά και με το ΚΚΕ παρατίθενται έστω σε υποσημείωση.[1])
Ηράκλειο 12 Νοεμβρίου 2003
-. Με τον γιατρό Γιώργο Γρηγοριάδη τέως δήμαρχο Ηρακλείου, απόστρατο υποναύαρχο του πολεμικού ναυτικού τάξης εξόδου 1959 από τη ΣΑΣ Θεσσαλονίκης. Στο σπίτι του στο Ηράκλειο. Ήδη μου είπες ότι έχεις μια ιδιότυπη ιστορία και αναφέρθηκες μόλις στην μητέρα σου. Πες μου λοιπόν με δύο λόγια αυτή την ιστορία της οικογενείας σου.
Γ. Θα σου πω για αυτό, θα σου πω. Ο πατέρας μου γεννήθηκε στη Δράμα σε μια πολύ συντηρητική οικογένεια. Ο πατέρας μου είναι απότακτος του …, όχι απότακτος, κυνηγημένος το ’35 Βενιζελικός. Κυνηγημένος το ’35 γύρισε από την Θεσσαλονίκη που ήταν με τα πόδια στη Δράμα όταν τον διώξανε από εκεί. Ένας άνθρωπος προοδευτικός που χάλασε, θα έλεγα, στον εμφύλιο πόλεμο. Δηλαδή στο μετεμφυλιακό κράτος ο πατέρας μου βρέθηκε ακροδεξιός. Δεξιός έως βασιλικός. Είμαστε μια οικογένεια φεουδαρχική, ήτανε ο φεουδάρχης της περιοχής στη Δράμα. Είχε κάπου 27.000 στρέμματα για να καταλάβεις, φεουδάρχης …
-. Άρα γιατρέ έχουμε μια οικογένεια δεξιά έως ακροδεξιά …
Γ. Βασιλική. Η μητέρα μου ήταν πρόεδρος της φανέλας του στρατιώτη στη Δράμα. Δηλαδή όλα μέσω θα έλεγα της Κ.Υ.Π. για να καταλάβεις. Ήτανε υποψήφια του Μαρκεζίνη στις εκλογές. Ο Μαρκεζίνης ήτανε τότε προοδευτικός, στις εκλογές το ’55 ή το ’56 δεν θυμάμαι. Ο πατέρας μου δεν ανακατευόταν με τα πολιτικά, όμως η μάνα μου ήτανε και δηλωμένο στέλεχος της ακροδεξιάς. Πήγε στη κηδεία τής Φρειδερίκης, στο γάμο του Παύλου του εγγονού, της στέλνανε οι βασιλικές οργανώσεις όλο το υλικό που είχαν, γιατί ήτανε σταθερό στέλεχος των βασιλικών, όλοι οι απανταχού παρόντες. Και έχει πλάκα όταν την πάω για να ψηφίσει, ξέρουν τι ψηφίζω εγώ και ξέρουν η μάνα μου επίσης τι ψηφίζει παντού και έχει πλάκα που την πάω εγώ να ψηφίσει κάθε τόσο.
-. Έτσι γιατρέ μου δίνεις το δικαίωμα, να ρωτήσω, τι ψηφίζεις έκτοτε; Αφ’ ότου συνειδητοποίησες και άρχιζες να βάζεις το χέρι στην κάλπη.
Γ. Επί δικτατορίας δεν είχαμε ψηφίσει τίποτα όπως θυμάσαι. Δηλαδή τι να ψηφίσουμε; Παρά μονάχα σταλμένοι από τον στρατό να ψηφίσουμε … Όταν ήμουνα μαθητής, ψήφισα τη μάνα μου γιατί ήταν υποψήφια. Και ψήφισα το ’55 – ’56 Μαρκεζίνη επειδή είχα τη μάνα μου υποψήφια του Μαρκεζίνη. Στα στρατό συνέβη το πρώτο και αξίζει τον κόπο να σου το πω γιατί πιθανώς θα φωτίσει τον τρόπο που {ασπάζομαι}… καταρχάς την Μαρξιστική ιδεολογία.
-. Σχολή ιατρικής προφανώς.
Γ. Στρατιωτική ιατρική σχολή Θεσσαλονίκης. Με παρέπεμψαν στα 20 μου χρόνια και δικάστηκα ως άθεος, στρατοδικείο αυτό … πειθαρχικό συμβούλιο στη στρατιωτική ιατρική σχολή … Ευτυχώς φύλαξα το παραπεμπτικό και είναι άξιο λόγου γιατί θα γελάσεις πάρα πολύ άμα διαβάσεις τι γράφει μέσα αυτός που με ανάκρινε για να με παραπέμψει. Πέρασα λοιπόν στα 20 μου χρόνια από το πειθαρχικό συμβούλιο της σχολής με το ερώτημα της απολύσεως, έλεγε εκεί. Γιατί ήμουνα άθεος. Έβαλα παύλα εκεί που λέει θρήσκευμα στο πανεπιστημιακό δελτίο που μας δίνουν να συμπληρώσουμε. Μας δίνανε ένα πανεπιστημιακό δελτίο σε μια εποχή δύσκολη, ’55 – ’56, ακόμη μετεμφυλιακό κράτος. Εγώ έβαλα παύλα εκεί που λέει ΄΄θρήσκευμα΄΄ για να καταλάβεις. Είχα αντιληφθεί ότι δεν υπάρχουν Θεοί και επειδή δεν ήθελα να γράφω … έβαλα παύλα εκεί που λέει θρήσκευμα. Έχω στη διάθεση σου το κείμενο της παραπομπής μου. Αξίζει το κόπο να το μελετήσεις και να δεις με ποιον τρόπο λειτουργούσε τότε το μετεμφυλιακό κράτος.
-. Στην στρατιωτική ιατρική ποια ήταν τα μηνύματα που πήρες και τι σου έμεινε όταν βγήκες γιατρός πλέον, αξιωματικός;
Γ. Τα μηνύματα που πήρα μου φαίνεται ότι ήταν ότι υπάρχει ένα κράτος που βολεύει εμάς τους προνομιούχους. Είμασταν εμείς οι προνομιούχοι, η δεξιά. Γιατί φυσικά με όποιον μίλησα σε εκείνο το μέρος, μου έλεγε ότι μόνο η δεξιά είναι η εθνική παράταξη. Ήμουνα εθνικόφρων με την έννοια του … Θα θυμάσαι την έννοια του εθνικόφρονα βέβαια, όπως αυτή είχε δοθεί από τα πάντα πια, από την πραγματικότητα, από τα βιβλία, από τα δελτία της ασφάλειας και τα λοιπά. Ήμουνα ο σούπερ εθνικόφρων, υπέρ εθνικόφρων.
-. Πως συμβιβάζεται να είσαι άθεος εθνικόφρων;
Γ. Συμβιβάζεται. Γύρω στα είκοσί μου ανακάλυψα ότι δεν υπήρχε κανένας λόγος να έχουμε Θεούς και ότι ομοίως, δεν πήγαινε καλά με την εθνικοφροσύνη. Διάβαζα πάρα πολύ πρέπει να σου πω. Το μεγάλο μου ελάττωμα ήταν ότι διάβαζα και το βλέπεις.[2] Διάβαζα πάρα πολύ. Ότι έντυπο υπήρχε το διάβαζα και αυτό με ώθησε σιγά – σιγά να ανακαλύψω πως δεν υπάρχουν Θεοί. Το δήλωσα ευθαρσώς και αν δεν ήμουνα ο αδιαμφισβήτητος πρώτος φοιτητής του πανεπιστημίου θα με είχανε αποτάξει. Κέρδισα 3 με 2 το στρατοδικείο γιατί πάτησα στο 1ο άρθρο του Συντάγματος που λέει ότι οι Έλληνες έχουν ανεξιθρησκία, έχουν δικαίωμα να έχουν όποια θρησκεία θέλουν και χάρη σε αυτό είπα ότι μπορώ να έχω και να μην έχω και καμία θρησκεία. Αν τις αρνηθεί κανένας όλες μία – μία, μπορεί να μην έχει και καμία στο τέλος. Και έτσι χάρη στο άρθρο 1ο του Συντάγματος δεν με απέταξαν επειδή ήμουνα ο πρώτος φοιτητής και με 3 – 2 κέρδισα, με δύο μήνες φυλακή.
-. Βγαίνεις όμως το 1959 αξιωματικός και είσαι ένας αξιωματικός άθεος αλλά εθνικόφρων;
Γ. Εθνικόφρων ναι. Όπως το λες, έχεις δίκιο. Άθεος αλλά ακόμα εθνικόφρων.
-. Κατατάσσεσαι στο ναυτικό και σταδιοδρομείς κανονικά μέχρι; …
Γ. Κατατάχτηκα στο ναυτικό, στο βασιλικό ναυτικό τώρα, ξέρεις, χαρά, το 1959 δια βασιλικού διατάγματος. Πως και έγινε στο ναυτικό; Πολύ απλό. Τελειώσαμε μονάχα οι πρώτοι μαθητές, και είχαμε δηλώσει όλοι ναυτικό και αεροπορία. Όλη η σχολή δήλωνε ότι θέλει να πάει ναυτικό και αεροπορία. Οι πρώτοι είχανε επιλογές, εγώ ήμουνα πάντα …, είχα μηδέν προσόντα, μηδέν διαγωγή, ήμουνα όλο φυλακισμένος και είχα μηδέν διαγωγή, μηδέν προσόντα … Έπαιρνα πάντα μηδέν αλλά είχα άριστα πανεπιστημιακά και καθώς περάσαμε μόνον εφτά, πήγαμε τέσσερις ναυτικό και τρεις αεροπορία. Δηλαδή το ναυτικό εκείνο τον χρόνο έπαιρνε τέσσερις και η αεροπορία τρεις, έτσι; Ήθελα να πάω στο ναυτικό που πιάνανε οι πρώτοι ενώ ήμουνα τελευταίος από μηδέν – μηδέν. Στη σχολή ήμουνα μέσα στους εφτά που πέρασαν την πρώτη περίοδο.
-. Έχεις τις ποινές που είχες πάρει στη στρατιωτική ιατρική;
Γ. Δεν τις έχω. Όμως περί αυτού μπορούν να μαρτυρήσουν δεκάδες συμμαθητών.
-. Έρχεται η δικτατορία και αποστρατεύεσαι στις 24 Αυγούστου το 1967. Γιατί;
Γ. Για το λόγο ότι είχα δηλώσει πολύ πιο μπροστά ότι είμαι αριστερός, ότι υποστηρίζω τις αρχές του Κ.Κ.Ε. και είμαι ένας των αξιωματικών κρατώντας την ‘Αυγή’.
-. Μπορείς να επαναλάβεις; Δεν το κατάλαβα. Έχουμε μείνει στο ότι βγήκες από τη σχολή, είσαι εθνικόφρων, άθεος και τον Αύγουστο του ’67 αποστρατεύεσαι διότι προηγουμένως έχεις δηλώσει ότι είσαι κομμουνιστής. Εξήγησε το σε παρακαλώ.
Γ. Στο μεσοδιάστημα, και είναι μεγάλο μεσοδιάστημα γιατί οχτώ χρόνια υπηρέτησα τελικά στο ναυτικό, είχα την ευκαιρία να κάνω πολλά πράγματα. Πρώτα από όλα να πάω στην Αμερική. Εκεί τα πράγματα άλλαξαν πολύ. Είδα από κοντά μια κοινωνία δομημένη, το 1962 πήγα στην Αμερική. Με έστειλε το ναυτικό στην Αμερική για να παραλάβουμε …, ήμουν σούπερ εθνικόφρονας και δεν υπήρχε ο φόβος να με εμποδίσουν από το να πάω στην Αμερική για να παραλάβουμε πλοίο. Παραλάβαμε το ‘Θύελλα’. Ήμουνα στο ‘Βέλος’ τότε. Υπηρετούσα στο ‘Βέλος’ και με έβαλαν να παραλάβουμε το ‘Θύελλα’. Είχα την τύχη να συναντήσω έναν λαμπρό αξιωματικό εκεί τον Κονοφάο, ένας λαμπρός αξιωματικός Δημήτρης Κονοφάος και τον Παππά ύπαρχο. Παππά και Κονοφάο, τους δύο λαμπρούς ανθρώπους της ζωής μου με τους οποίους συνδέθηκα μετά και στη δικτατορία … Έτυχε, λέω, πως τα φέρνει η ζωή καμιά φορά. Έτυχε. Όμως εγώ στην Αμερική άρχισα να αλλάζω. Δηλαδή άρχισα …, διάβαζα πολύ πάντα και διάβαζα ότι μπορείς να φανταστείς. Στην Αμερική όμως είχε μια εφαρμοσμένη κοινωνία επιτυχίας. Κοινωνία αφθονίας, κοινωνία καταναλωτική, κοινωνία καπιταλιστική, τον έβλεπα τον καπιταλισμό και είδα ξαφνικά ότι αυτή η κοινωνία δεν είναι ευτυχισμένη. Έμαθα ξαφνικά, συνειδητοποίησα … δεν ήμουνα από αυτούς, ότι αυτές οι κοινωνίες …, δεν είναι ο καπιταλισμός που (πίστευα διαφορετικά επειδή έτσι γεννήθηκα, έτσι μεγάλωσα εννοώ), δεν οδηγούσε πουθενά. Δεν είχε καμιά προοπτική ευτυχίας για το ανθρώπινο είδος. Πρέπει να σου πω ότι ήμουνα πάντα με το ανθρώπινο είδος, με το ανθρώπινο γένος ήμουνα πάντα σαν ένα τμήμα …, δεν ενδιαφερόμουνα για μένα προσωπικά, όσο για το τι είχανε οι άνθρωποι γύρω μου. Στην Αμερική λοιπόν διάβασα για πρώτη φορά, μη σου φανεί παράξενο, ένα βιβλίο που καταπολεμούσε τον κομμουνισμό. The (…) έγινε και ταινία αργότερα με τον Γκάρυ Κούπερ, The (…), ΄΄Ο Ιδιοφυής΄΄ θα λέγαμε. Που εξηγούσε με πιο τρόπο οι ιδιοφυείς άνθρωποι καταπιέζονται στα κομμουνιστικά καθεστώτα… περίπου. Αυτό ήτανε έναυσμα για να πω «Για στάσου. Είναι δυνατόν να είναι τόσο στραβοί οι Αμερικάνοι με τους εαυτούς τους που να μην βλέπουν το ουσιώδες; Ότι αυτή η κοινωνία δεν είναι ευτυχισμένη;»
-. Είπες σε μια στιγμή Γιώργο, ότι έμπαινες στα λεωφορεία των αξιωματικών …
Γ. Με την ‘Αυγή’.
-. … με την ‘Αυγή’ και δηλώνοντας ότι είσαι κομμουνιστής. Πότε έγινε αυτό;
Γ. Δεν χρειάζεται να το δηλώσω. Στις κουβέντες που κάναμε με τον Βαρούχα, θυμάμαι τον Βαρούχα να μου λέει «Καλά ρε, είναι δυνατόν να θέλεις να υπηρετήσεις στο ναυτικό και να είσαι κομμουνιστής;», «Μα γιατί να μην είμαι; Δεν είναι νόμιμη η ιδιότητα η κομμουνιστική; Δεν είναι νόμιμο το κομμουνιστικό; …» Δηλαδή δεν ήταν ακόμα. Ήμουνα κομμουνιστής ιδεολογικά.
-. Πότε γινόντουσαν αυτά;
Γ. Το ’63 – ’64 που ήμουνα στο ναυτικό νοσοκομείο του Πειραιά. Θυμάμαι ότι ήτανε πολύ γνωστό, οι αξιωματικοί με ξέρανε πια όλοι, ξέρανε … Αλλά ήταν η εποχή δύσκολη, όπου φαινότανε ότι κάτι αλλάζει στην πολιτική του τόπου μετά το ’63, θυμάσαι μετά τις διαστάσεις (…). Και φοβότανε πιστεύω ότι ΄΄για να τα λέει αυτός έτσι, για να μπορεί να λέει αυτός καθαρά…΄΄, εγώ τα έλεγα αθώα, καθαρά, γιατί ήμουνα πάντα καθαρός από μικρό παιδί. Επειδή δεν θα ανεχόμουνα να βλέπω τον εαυτό μου στον καθρέφτη και να λέει άλλα από αυτά που λέει κάθε μέρα
-. Ποια ήτανε η αιτιολογία της αποστρατείας σου; Τον Αύγουστο του ’67.
Γ. Είναι αστείο. Ήτανε ο Κονοφάος τότε, με ήξερε ο Κονοφάος από την Αμερική. Ο Κονοφάος ήτανε στο γραφείο του αρμόδιου που πήγα να τον αποχαιρετήσω στο Γ.Ε.Ν. και μου λέει «Καλά ρε γιατί σε αποστρατεύσανε; Γιατί σε αποστρατεύουνε εσένα, αξιωματικό τέτοιας ποιότητας; …» που πίστευε ο Κονοφάος. Το είπε και στο δικαστήριο ο Κονοφάος αυτό. «Πως γίνεται να αποστρατεύουν έναν αξιωματικό τέτοιας ποιότητας;» Του λέω «Προφανώς επειδή είμαι κομμουνιστής, αριστερός. Και είναι δεδομένο ότι είμαι αριστερός.» Λέει «Καλά και …» τα έχασε ο Κονοφάος. «Α έτσι …» Ο Κονοφάος βασιλικός βέβαια, «Α έτσι. Δεν το φανταζόμουνα. Δεν το είχα φανταστεί ποτέ.» Το λέω γιατί ο Κονοφάος που έτυχε να με ξέρει από μικρό, με είδε στο ναυτικό, με είδε στην Αμερική στο ναυτικό, έτυχε να ζήσουμε μαζί στο ναυτικό, ζήσαμε ώρες, μέρες για να παραλάβουμε ολόκληρο πλοίο, είχε δει από κοντά αυτή την μεταστροφή μου. Τους έκανα θεωρεία στο καρέ των αξιωματικών, τους εξηγούσα για ποιο λόγο, στοιχειώδη Μαρξιστική θεωρεία, για ποιο λόγο οι τάξεις έχουν να παίξουν ρόλο στην ιστορία, για ποιο λόγο η ιστορία δεν είναι μοναχά συνοθύλευμα κάποιων προσωπικών αποφάσεων αλλά είναι …
-. Ένα λεπτό. Ένα λεπτό Γιώργο. Τώρα δα είπες ότι στο καρέ ενός πολεμικού πλοίου, θα μου πεις ποιο χρόνο έκανες ανάλυση στοιχειώδους Μαρξιστικής θεωρίας;
Γ. Ναι.
-. Πριν την δικτατορία. Ποιο ήταν το πλοίο, πότε έγινε αυτό και πως δεν σε είχαν πιάσει από τότε;
Γ. Φαντάζομαι ότι δεν με είχαν πιάσει για το λόγο ότι ήτανε ευρύνους, πραγματικά ευρύνους ο Κονοφάος, άντρας, λεβέντης και ευρύνους ο Κονοφάος. Οπότε έχουμε τεράστια λειτουργική διαφορά οι δυο μας, αλλά ήταν άντρας ο άνθρωπος και θα εξηγήσω παρακάτω γιατί. Ο ευρύνους Κονοφάος και (…) και δεν τολμούσανε, και ο Παππάς ύπαρχος, πρόσεξε συγκυρία. Άνθρωποι δηλαδή που από μέσα τους λειτουργούσανε δημοκρατικά ανεξάρτητα από το μετεμφυλιακό κράτος το οποίο υπηρετούσανε. Λειτουργούσανε δημοκρατικά. Αυτοί λοιπόν οι άνθρωποι άκουγαν έναν αξιωματικό που δεν φαινόταν βλάκας, να έχει στοιχεία και να τεκμηριώνει απόψεις που αφορούσαν ό,τι μπορείς να φανταστείς, κοσμολογία, θεωρεία μαθηματικών, θεωρεία του κράτους, Λένιν με λεπτομέρειες, άκουγαν κάποιον να τεκμηριώνει στοιχεία κοινωνικά, το πώς δομείται μια κοινωνία και πως εξελίσσεται.
-. Δεν γνώριζες, δεν είχες υπ’ όψιν σου ότι λειτουργούσαν και προδικτατορικά υπηρεσίες οι οποίες … και δίκτυα ασφαλείας τα οποία ήταν αρμόδια να ξέρουν τι είναι οι αξιωματικοί, τι είναι τα στελέχη των ενόπλων δυνάμεων;
Γ. Ήμουνα Α.Γ.Ε.Π. ο ίδιος, ήμουνα Αξιωματικός Γραφείου Ελέγχου Πληροφοριών, Α.Γ.Ε.Π.[3] Δηλαδή με είχαν βάλει Α.Γ.Ε.Π. και έγραφα για να καταλάβεις για τον αδερφό του Λυμπέρη του Χρήστου που υπηρετούσε τότε, έγραφα ό,τι μου λέγανε οι δύο χαφιέδες που είχε το πλοίο. Το πλοίο ‘Θύελλα’ είχε δύο χαφιέδες, ερχόντουσαν λοιπόν οι δύο χαφιεδούλες και μου λέγανε «Αυτός βγήκε έξω και διάβαζε ‘Νέα’.» Έλεγα «Και τι έχουν τα ‘Νέα’;» ρωτούσα εγώ. Περίεργο ας πούμε. Λέω πως διάολο θα εξελιχτούν στην Ελλάδα τα πράγματα. Και τι έχουν τα ‘Νέα’;
-. Για ποιον σου τα έλεγαν αυτά;
Γ. Νεαρός ναύτης Λυμπέρης που υπηρετούσε στο πλοίο ‘Θύελλα’, αδερφός του Χρήστου του Λυμπέρη, του γνωστού αργότερα Χρήστου Λυμπέρη.
-. Δεν κατάλαβα γιατρέ. Είπες ότι ο αδερφός του Λυμπέρη ήταν χαφιές δικός σου ως Α.Γ.Ε.Π. στο πλοίο και ερχόταν και κάρφωνε άλλους αξιωματικούς; Τι είπες;
Γ. Αντιθέτως είπα ότι μου κάρφωσαν τον Λυμπέρη τον αδερφό του αργότερα Α/Γ.Ε.Ν. Χρήστου Λυμπέρη του λαμπρού αξιωματικού, υπηρετούσε κατά σύμπτωση ως ναύτης στο πλοίο ‘Θύελλα’ όπου εγώ ήμουνα Α.Γ.Ε.Π.. Και ερχότανε δύο χαφιεδάκια, δεν θυμάμαι το όνομα τους, ασήμαντοι άνθρωποι, ερχόταν και μου καρφώνανε τι γινόταν μέσα στο πλοίο. Χαζές αναφορές σε έναν χαζό μηχανισμό που λειτουργούσε. Και μου κάρφωναν τον Λυμπέρη για να καταλάβεις. Και έλεγα «Τι έχει ο Λυμπέρης;» «Διάβαζε ‘Νέα’.» μου έλεγαν. «Αναγίγνωσκε ροζ τύπο.» Άκου ροζ τύπος ! Το έγραψα και εγώ γιατί μου φάνηκε πολύ αστείο, το έγραψα στην αναφορά μου τότε ως Α.Γ.Ε.Π. ότι «Μου δηλώνουν οι τάδε ότι τον τσάκωσαν να αναγιγνώσκει ροζ τύπο, τα ‘Νέα’.[4]» Τα ‘Νέα’!
-. Φτάνουμε στο 1967, γίνεται η δικτατορία …
Γ. Μη φτάσουμε γιατί είναι πολύ σημαντικό να σου πω ενδιαμέσως.
-. Να μου πεις. Ναι.
Γ. Γυρνάμε το ’63 στην Ελλάδα με το ‘Θύελλα’. Γιατρός εγώ. Εγώ πια πεπεισμένος ότι η κοινωνία πρέπει να αλλάξει, διαβάζω ότι μπορείς να φανταστείς, ότι υπάρχει στην αγορά Μαρξιστικό βιβλίο το παίρνω από την αρχή μέχρι το τέλος. Με την μανία που είχα με τα βιβλία και είμαι και γρήγορος αναγνώστης. Μου προσημειώθηκε πάρα πολύ γρήγορα μια άποψη για τον κόσμο και την κοινωνία όπως έχει φτιαχτεί. Ο λαμπρός Μαρξ βέβαια, η σπουδαία θεωρεία του, η αξεπέραστη θεωρεία του είναι ένα πράγμα που και τώρα στο λέω ύστερα από την πολύ μεγάλη αμφισβήτηση που έχουμε όλοι για τον Μαρξ …
-. Πες μου για τότε τι πίστευες γιατρέ. Για τότε.
Γ. Πίστευα σταθερά ότι εδώ είναι το κλειδί της επιτυχίας του ανθρώπου. Ότι εδώ πια είναι σίγουρα το κλειδί της επιτυχίας του ανθρώπου.
-. Γίνεσαι λοιπόν συνειδητός Μαρξιστής.
Γ. Ακριβώς. Ιδεολογικά λοιπόν. Δεν ήμουνα κομμουνιστής οργανωμένος πουθενά αλλά ήμουνα συνειδητός Μαρξιστής. Και το υπεράσπιζα φωναχτά. Στο ερώτημα σου τώρα, για να σου απαντήσω στο ερώτημα σου ‘Καλά δεν ήξερες ότι υπάρχει Κ.Υ.Π.;’ Τι Κ.Υ.Π. υπήρχανε και ΣΙΠ και όλα αυτά; Όταν εγώ ήμουνα Α.Γ.Ε.Π., εγώ με την αμφισβήτησή μου δηλωμένη παντού, ακουγόταν σε όλο το ναυτικό. Που φοβόταν το ναυτικό αυτή την πορεία, την λέγανε «Στα τρία είναι, μήπως και αυτός τα έχει καλά με τους Παπανδρέου και έρθουν στην εξουσία αύριο;» Φοβόταν προφανώς όλες αυτές τις … που έχουν οι αξιωματικοί, το περιορισμένο μυαλό τους, που πάρα πολλοί από αυτούς ήταν απόφοιτοι κάποιας σχολής άσχετης, έχουν βγάλει μια σχολή και δεν ήταν τίποτα ποτέ, όλοι αυτοί οι άνθρωποι πιστεύανε ότι «Αυτός θα έχει κάποιες πλάτες για να τα λέει αυτά.» ή δεν ξέρω τι άλλο πιστεύανε. Ούτε μπήκα ποτέ στον κόπο να σκεφτώ τι μπορεί να σκέφτεται το σκοτισμένο μυαλό τους, αλλά πάντως δεν ήταν οι άνθρωποι που θα μπορούσαν να με κρίνουν και το κυριότερο που θα μπορούσα να το υπολογίζω εγώ. Στο ερώτημα σου λοιπόν ‘Δεν σκεφτόσουν ότι υπήρχε ο πίσω;’ Δεν σκεφτόμουν ούτε μπορώ να πω ότι υπήρχε τίποτα από πίσω. Τους είχα γραμμένους [5].
-. Θεωρείς τη μεγάλη πλειοψηφία των αξιωματικών της εποχής που αναφέρεσαι, δηλαδή μετά το ’60, τη θεωρείς χαμηλού επιπέδου κουλτούρας. Και γιατί;
Γ. Ο αδερφός μου υπήρξε αξιωματικός όπως ξέρεις, και αξιωματικός που εξέτισε όλη την καριέρα του κανονικά, δημοκρατικών πεποιθήσεων ο άνθρωπος, από την δική μου καταγωγή για να καταλάβεις. Που δεν έκανε καμιά Μαρξιστική παρέκκλιση, παρέμεινε εκεί που ήμασταν εμείς. Εθνικόφρων και παρέμεινε εθνικόφρων και δεν μπορώ να τον αδικήσω, γιατί ουδέποτε συμμετείχε σε τίποτα. Ένας ήσυχος άνθρωπος. Αυτοί οι ήσυχοι άνθρωποι ήταν επικίνδυνοι ως αξιωματικοί, γιατί ήταν ήσυχοι άνθρωποι σε μία εποχή που δεν ήταν ήσυχη. Ήταν ήσυχοι άνθρωποι σε μία εποχή που έβραζε ήδη για μεγάλες αλλαγές στην χώρα μας και όχι μόνο. Ήταν ήσυχοι άνθρωποι σε έναν αιώνα που έπρεπε να γίνουν αλλαγές, δραματικές αλλαγές σε όλον τον κόσμο.
-. Γιώργο σε ρώτησα εάν θεωρούσες χαμηλού επιπέδου κουλτούρας …
Γ. Σου απάντησα αλλά δεν το κατάλαβες.
-. … τη δεκαετία του ’60.
Γ. Σου απάντησα και δεν το κατάλαβες. Οι αξιωματικοί λοιπόν, ο αδερφός μου σου είπα για να καταλάβεις, χρησιμοποίησα τον αγαπημένο μου αδερφό για παράδειγμα για να καταλάβεις. Ο αδερφός μου και οι υπόλοιποι αξιωματικοί του πολεμικού ναυτικού που ήταν οπωσδήποτε σκάλες, κλίμακες πάνω από …
-. Μια παρένθεση Γιώργο. Εξακολουθείς να είσαι αριστερός και Μαρξιστής;
Γ. Βέβαια. Εξακολουθώ να είμαι αριστερός και Μαρξιστής, μαχόμενος μάλιστα σταθερά όταν είμαι δήμαρχος. Όταν δεν είμαι δήμαρχος, κάθε φορά που δεν είμαι δήμαρχος, είμαι υποψήφιος βουλευτής.
-. Πάμε στο ’67. 1967.
Γ. Να τελειώσω την παρένθεση που σου άνοιξα για να καταλάβεις την μεταστροφή. Σε όλο αυτό το διάστημα το δύσκολο, το κρίσιμο μέχρι το ’65, υπήρχε ο φόβος σε όλους τους άλλους φαντάζομαι … Και το είπα χαμηλού επιπέδου με την έννοια ότι δεν ήταν υποψιασμένοι για το τι συμβαίνει γύρω τους. Δεν είχαν διαβάσει επαρκώς. Και του ναυτικού ήταν καλό επίπεδο. Δηλαδή σε ότι συνάντησα στο στρατό ή συναντούσα παντού αλλού, το ναυτικό ήταν υψηλότατου επιπέδου επειδή είχε να αντιμετωπίσει τον Ιατρίδη στη Μέση Ανατολή ή είχε αντιμετωπίσει τον Λάσκο το ’35, είχε αντιμετωπίσει δηλαδή ανθρώπους με αξία και σε κινήματα που άξιζαν τον κόπο και το ναυτικό είχε ανοίξει ορίζοντες, είχε αλλιώτικους ορίζοντες. Οι αξιωματικοί του ναυτικού καλύτερα από όλους τους άλλους ήταν κάτω από το μέτριο από άποψη κοινωνική αν τους συνδέσεις με την υπόλοιπη κοινωνία. Αν δεις το ερώτημα σφαιρικά …
-. Για να το ολοκληρώσουμε λοιπόν το ερώτημα. Συνάντησες εκείνα τα χρόνια άλλους σαν και σένα προβληματιζόμενους και Μαρξιστές;
Γ. Μαρξιστές όχι. Ήταν ένας προβληματιζόμενος που συνάντησα όμως εκείνα τα χρόνια πριν την δικτατορία, ήταν ο Στεφανουδάκης δημοκρατικός αξιωματικός από την Κρήτη, που ήταν υποψιασμένος. Ο Στεφανουδάκης διώχτηκε αργότερα, ο Γιώργης ακτινολόγος γιατρός. Αυτόν τον υποψιασμένο συνάντησα, άλλους υποψιασμένους …, όπου έλεγα … Γιατί εγώ μιλούσα κάθε μέρα στο στρατό, στο λεωφορείο, στο νοσοκομείο όπου έλεγα ότι έλεγα και υπήρχε ένας αντίλογος. «Μα είναι δυνατόν να τα λες στα σοβαρά εσύ αυτά ένας τέτοιος άνθρωπος;» Θα σου εξηγήσω εκείνον τον καιρό την ατμόσφαιρα για να καταλάβεις πως ένας Μαρξιστής επιβίωσε, όπως επιβίωσα ως άθεος όλα τα χρόνια. Είχα δηλώσει ότι «Είμαι άντρας παιδαράς και κάντε ότι καταλαβαίνετε.» Ίσως με το νταηλίκι του ανθρώπου που είχε μεγαλώσει στη δεξιά, που ήξερε ότι είναι απρόσβλητος λόγω της ιδιότητας του αυτής και που μετά απέταξε την ιδιότητα αυτή και είπε «Δε πας στο διάολο, εγώ θα τα βγάλω πέρα μοναχός μου.» Το λέει και η ιστορία. Πράξη, τιμή και υπόληψη που λέει και ο Καβάφης.
-. Το ότι ήσουνα και γιατρός δεν σου έδινε και ένα επιπλέον πλεονέκτημα σε σύγκριση με τους άλλους;
Γ. Φαντάζομαι ναι. Δηλαδή υποθέτω ότι είχα την αίσθηση πάντα ότι μπορώ να στηριχτώ στον εαυτό μου και όχι σε έναν μισθό του βασιλικού ναυτικού. Ναι έχεις δίκιο. Χωρίς αμφιβολία έπαιξε.
-. Αποστρατεύεσαι Αύγουστο του 1967 με αιτιολογία ότι είσαι αριστερός ή κάτι τέτοιο.
Γ. Όχι τίποτα από όλα αυτά. Με αιτιολογία ότι είχα πάρει, νταής όπως πάντα, δεν ήμουνα καθόλου πειθαρχικός και είχα προκαλέσει την μήνη κάποιων … Ήμουνα ασύγκριτος γραμματέας της Α.Ν.Υ.Ε., της Ανωτάτης Ναυτικής Υγειονομικής Επιτροπής. Δεν μπορούσαν να ξεκολλήσουν από εμένα, μόνο εγώ μπορούσα να τα κάνω αυτά όλα, δεν υπήρχε κανένας που να ξέρει δηλαδή. Και επειδή τα έβαζα με τον πρόεδρο πάντα, αυτός ο πρόεδρος, ο Αναστασιάδης, λοξός τότε, μου έκανε ένα φύλλο ποιότητας που λέει προάγεται κατά αρχαιότητα, ένα φύλλο (όλα τα υπόλοιπα ήταν κατ’ επιλογή), μου έκανε ένα κατ’ αρχαιότητα και πάτησαν σε αυτό για να πουν ότι έχω μειωμένα προσόντα. Επειδή είχα προαχθεί κατ’ αρχαιότητα στο τελευταίο φύλλο ποιότητας. Πιθανώς έχοντας ακούσει και τις συνομιλίες μου, με έκρινε κατ’ αρχαιότητα προακτέο στις τελευταίες πριν το ’67 κρίσεις αξιωματικών. Και αυτό χρησιμοποιήθηκε ως αφορμή. Πήγα λοιπόν στον Κονοφάο και του είπα …, μου είπε «Ρε γιατρέ για όνομα του Θεού. Για μια κατ’ αρχαιότητα φεύγεις;» Του λέω «Όχι δεν φεύγω για αυτό. Φεύγω γιατί ξέρεις πολύ καλά ότι είμαι αλλιώτικος.»
-. Συλλαμβάνεσαι 20 Οκτωβρίου ’71.
Γ. Ακριβώς.
-. Από το 1967 μέχρι το 1971 τι συμβαίνει και σε συλλαμβάνουν με το Κ.Κ.Ε. εσωτερικού;
Γ. Με το Κ.Κ.Ε. εσωτερικού, ναι. Να σου πω τι συμβαίνει. Οργανώνομαι αμέσως στο Πατριωτικό Μέτωπο. Δεν ήξερα τα ακόλουθα ακόμα, ούτε ήξερα ότι θα πλησιάσουμε κομμουνιστικό κόμμα, δεν ήξερα …, δεν είχα … Εγώ ήμουνα ο ιδεολόγος Μαρξιστής που ήθελε να αλλάξει την κοινωνία. Δεν ενδιαφερόμουνα εγώ από πουθενά, μόλις με απέταξαν όμως είπα ότι εδώ υπάρχει ένα περιθώριο, δηλαδή …
-. Σε αποστράτευσαν δεν σε απέταξαν.
Γ. Με αποστράτευσαν ναι. Έχεις δίκιο. Μετά αναγνωρίστηκε ως απόταξη αυτό, νομικά αναγνωρίστηκε ως απόταξη αυτό όταν με επανέφεραν.[6] Με αποστράτευσαν φυσικά λόγω της ιδεολογίας μου που ήταν δεδομένη και γνωστή.
-. Πότε οργανώνεσαι στο ΠΑΜ.; Ποιος σε οργάνωσε;
Γ. Στο Πατριωτικό Μέτωπο οργανώνομαι από ξαδέρφη μου, οργανώνομαι από την Καλλισθένη Σμπαρούνη ξαδέρφη μου, (είμαι ανιψιός του Σμπαρούνη του μεγάλου γιατρού), τη γυναίκα του αδερφού του πατέρα μου και οργανώνομαι στο Πατριωτικό Μέτωπο από την Καλλισθένη Σμπαρούνη- Κύρκου, τη γυναίκα του Κύρκου του Λεωνίδα. Ο Κύρκος πολιτευτής της δεξιάς του Βενιζέλου, ο Μιχάλης ο Κύρκος και είχε γιο καταδικασμένο εις θάνατον ως αριστερό και αυτός πολύ αργότερα γνωστός πολιτευτής της αριστεράς, Λεωνίδα Κύρκο. Ήμουνα όλη την ημέρα στο σπίτι της θείας μου της Μαρίκας της Σμπαρούνη μαζί με την ξαδέρφη μου την Καλλισθένη την Σμπαρούνη. Την αγαπούσα πολύ και είχαμε τις ίδιες απόψεις. Μου είπε «Γιώργο πρέπει να οργανωθείς πια.»
-. Ποια ήταν η δραστηριότητα σου στα πλαίσια του ΠΑΜ., εσύ ένας απόστρατος γιατρός αξιωματικός του ναυτικού; Τι έκανες;
Γ. Ότι πληροφορίες συνέλεγε το ΠΑΜ., το τότε ΠΑΜ. δεν υπήρχε ακόμα …, δεν είχε γίνει η διάσπαση το ’68. Ότι πληροφορίες μάζευε το ΠΑΜ. τις διαβίβαζα στο εξωτερικό και αποτέλεσμα αυτής της δουλειάς μου ήτανε το κλείσιμο της πόρτας του Σημίτη στο ότι μας πέταξαν, την Ελλάδα, από το Συμβούλιο της Ευρώπης, έστελνα όλα τα βασανιστήρια των παιδιών. Είχα έναν τρόπο, ένα μέσον, μια αεροσυνοδό που με έπαιρνε και συναντούσε τον Φίλιππο τον γιο του Ηλία του Ηλιού, στο Παρίσι. Εγώ είχα το ψευδώνυμο ‘Ιπποκράτης’ τότε, ήμουνα ο ‘Ιπποκράτης’ λόγω ιατρικής ιδιότητας και με το ψευδώνυμο ‘Ιπποκράτης’ έστελνα όλα τα στοιχεία και πληροφορίες που είχαμε. Στοιχεία, ντοκουμέντα, γραπτά κείμενα, βασανιστήρια, χιλιάδες άνθρωποι βασανίζονταν, τα γράφαμε σε μικρά κομματάκια σαν τσιγαρόχαρτο …, τα είχαμε κάνει μικρά κομματάκια σαν τσιγαρόχαρτο …
-. Ποιοι τα γράφατε;
Γ. Τα γράφανε κάποιοι, μου τα φέρνανε έτοιμα και τα παρέδιδα. Τα παραλάμβανα από την Καλλισθένη Σμπαρούνη Κύρκου, τη γυναίκα του Κύρκου, φυλακισμένος ο Κύρκος τότε, τα παραλάμβανα από την ξαδέρφη μου τα έδινα σε μια αεροσυνοδό η οποία τα πήγαινε στο Παρίσι και τα παρέδιδε στον Φίλιππο Ηλιού, οργανωμένος στο Πατριωτικό Μέτωπο επίσης και Κ.Κ.Ε. εσωτερικού γιος του Ηλία Ηλιού.
-. Θυμάσαι την αεροσυνοδό αυτή πως την λένε;
Γ. Πως δεν θυμάμαι και μπορώ να την πω. Δεν ξέρω αν ασχολείται αυτή τη στιγμή η γυναίκα, λεγόταν Βασιλική, Βίκυ Σμυρλή.
-. Είσαι λοιπόν σε ένα δίκτυο του ΠΑΜ. …
Γ. Δεν είναι στο δίκτυο η Βίκυ. Η Βίκυ είναι αγαπημένη μου φίλη.
-. Εσύ είσαι σε ένα δίκτυο του ΠΑ.Μ., παρουσιάζεις μια δραστηριότητα συγκεκριμένη …
Γ. Ναι, ήμουνα ο μόνος …
-. Τροφοδοτείς το εξωτερικό, τους αντιστασιακούς του εξωτερικού με υλικό το οποίο χρησιμοποιείται …
Γ. Ως πολύγλωσσος, μιλάω τρεις γλώσσες, μπορούσα να μεταφράζω τα κείμενα αυτά από διάφορες πηγές για διάφορους προορισμούς. Τα μεταφράζω τα κείμενα αυτά, ό,τι προέκυπτε από τα βασανιστήρια, τις διηγήσεις τώρα των ταλαιπωρημένων, τα μεταφράζω και τα διαβιβάζω μέσω τις Βίκυς στο γραφείο στο Παρίσι που ήταν ο Πάγκαλος …
-. Να ολοκληρώσω το ερώτημα Γιώργο. Όλοι ξέρουν ότι είσαι ένας απόστρατος του ναυτικού.
Γ. Ναι.
-. Πώς σου εμπιστεύονται τέτοιου είδους αποστολές και όχι όσον αφορά τη δική σου θέση την ιδεολογική, αλλά όσον αφορά την τέως ιδιότητα σου;
Γ. Όλοι ξέρουν ότι έχω Μαρξιστική ιδεολογία και όλοι ξέρουν ότι είμαι αφοσιωμένος στην ιδέα της ανατροπής του καθεστώτος. Πραγματικά στην ανατροπή του καθεστώτος και ότι στοχεύω σε μια κοινωνία Μαρξιστική, σύμφωνα με τον Μαρξ. Που όμως το ’68 ήδη έχουμε δηλώσει εμείς τη διαφωνία μας και πιστεύουμε ότι αυτή θα είναι Σοβιετικού τύπου, ιδιαίτερα κομμουνισμός.
-. Γνωρίζεις ότι δεν έχουμε άλλη περίπτωση μετεμφυλιακά αξιωματικού εν ενεργεία ή απόστρατου, γνωστή περίπτωση αξιωματικού …
Γ. Δεν έχουμε. Δεν υπήρξε.
-. … που να οργανώνεται σε οργάνωση κατευθυνόμενη, καθοδηγούμενη από κομμουνιστικό κόμμα;
Γ. Φαντάζομαι ότι έτσι θα είναι γιατί πρέπει να είσαι ειδικός άνθρωπος για να σε εμπιστεύονται όπως λες. Και εμένα με εμπιστεύονταν όχι μόνο επειδή ήμουνα κοσμογύριστος αλλά επειδή προφανώς είχανε διαγνώσει ότι δεν είμαι προδότης, ότι δεν είμαι βαλτός, δεν είμαι όλα αυτά που θα μπορούσα να ήμουν στην εποχή μας προφανώς.
-. Από το ΠΑΜ. περνάς στο Κ.Κ.Ε. εσωτερικού.
Γ. Αμέσως μετά τη διάσπαση του ’68. Παίρνω μέρος ενεργό εκεί, γιατί έστελνα τότε με μια σειρά μηχανισμών που είχα αναπτύξει εγώ, είχα αναπτύξει ένα δίκτυο δικό μου από ανθρώπους που ήταν της αριστεράς όμως, τους είχα να μου μεταβιβάζουν βιβλία που τα εξώφυλλα τους ήταν διπλά και μέσα είχε κείμενα τεράστια που τα έστελνα επίσης στο εξωτερικό, ή στο Παρθένι ή στο (…), ραδιοφωνάκι στο (…) για να ακούν οι κρατούμενοι, είχα οργανώσει στο μέρος όπου χρειαζόταν γνώσεις και …
-. Ποιους Γιώργο είχες οργανώσει και έστελνες αυτό το υλικό στις εξορίες;
Γ. Ήταν οι αδερφοί Διονύσης και …, δύο τυπογράφοι. Οι οποίοι πήγαν τυπογράφοι για να ξέρουν πολύ καλά τα δεσίματα των βιβλίων. Και μου δένανε στα βιβλία ότι είχα να στείλω, πλούσιο υλικό, πολύ πράγμα. Ήταν έγγραφα πολλά που έπρεπε να πάνε ασφαλισμένα και ήταν μέσα σε εξώφυλλα. Έχω ένα, θα το βρω. Έχω ένα βιβλίο που το εξώφυλλο δεν πρόφτασε να φύγει γιατί με πιάσανε. Δεν πρόφτασε να φύγει και ήτανε για το Παρίσι μου φαίνεται.
-. Θυμάσαι τα ονόματα αυτού του δικτύου;
Γ. Τα ονόματα του δικτύου … Δεν ήταν δίκτυο, εγώ το είχα οργανώσει από τους γνωστούς μου και φίλους, όποιοι με αγαπούσαν έμπαιναν στο δίκτυο. Η Βίκυ η αεροσυνοδός ήταν αγαπημένη φίλη και έμπαινε στο δίκτυο, δεν είχε καμία σχέση με την ιδεολογία ούτε έκανε τίποτα η γυναίκα …
-. Οι τυπογράφοι;
Γ. Οι δύο τυπογράφοι ήταν οι αδερφοί Διονύσιος και …, θα το θυμηθώ δεν είναι δύσκολο καθόλου. Έχει και τυπογραφείο ο ένας, ο άλλος έχει τυπογραφείο εκεί στα Εξάρχεια που ήταν το στέκι μας, στα Εξάρχεια έμενα και εγώ τότε στην δικτατορία. Στα Εξάρχεια ήταν και οι τυπογράφοι, τους γνώρισα εκεί. Αδερφοί Αναστόπουλοι. Αναστόπουλος Διονύσης και θα θυμηθώ και τον άλλον.
-. Σε συλλαμβάνουν 20 Οκτωβρίου το 1971 ως μέλος του Κ.Κ.Ε. εσωτερικού. Όχι του ΠΑΜ.
Γ. Ως μέλος του Κ.Κ.Ε. εσωτερικού, ως μέλος της Κεντρικής Επιτροπής. Συλλάβανε όλη την Κεντρική Επιτροπή. Δεν ήξερα αν με συλλάβανε ως Κεντρική Επιτροπή ή ως Γραφείο Πόλης. Δεν ήμουνα στο οργανωτικό Κ.Κ.Ε. εσωτερικού, οργανωμένος σύμφωνα με τα κλασικά πρότυπα των κομμουνιστικών κομμάτων, με μεγάλες διαφορές στα δύο κομμουνιστικά κόμματα γιατί πια είχε γίνει η διάσπαση το ’68 μετά την Τσεχοσλοβακία. Ήταν κάπως διαφορετικά και εγώ ήμουνα στο μεταίχμιο. Ήμουνα δηλαδή εκεί όπου λειτουργούσε η Κεντρική Επιτροπή και η Επιτροπή Πόλης. Δηλαδή ανάμεσα στα δύο έμπαινα εγώ για να μεταβιβάζω αλληλογραφίες που τις πιο πολλές φορές …
-. Αυτό σημαίνει ότι ήσουνα ένα οργανωμένο κομματικό μέλος του Κ.Κ.Ε. εσωτερικού.
Γ. Ακριβώς.
-. Πως εξηγείς το γεγονός ότι η δίκη παίρνει μεγάλη δημοσιότητα;
Γ. Ήταν η εποχή όπου για πρώτη φορά φαινόταν ότι θα δικαζόταν ένα εν λόγω κομμουνιστικό κόμμα. Για πρώτη φορά κομμουνιστές ήρθαν … Και ότι είπα αξίζει τον κόπο να ψάξεις να βρεις την εφημερίδα … Ρώτησε τον Κονοφάο, που ήταν μάρτυρας υπεράσπισης μου. Ο πρόεδρος: «Ποιος είστε;», «Ο Κονοφάος», «Τι απαγγέλλεστε;», «Απότακτος πλοίαρχος του βασιλικού ναυτικού» λέει ο Κονοφάος. Τον διορθώνει ο πρόεδρος «Του πολεμικού ναυτικού.» Ο Κονοφάος λέει «Του βασιλικού ναυτικού.» Ο πρόεδρος λέει «Σας λέω ότι είναι του πολεμικού πια ναυτικού. Είναι το ίδιο.» Του λέει «Αν ήταν το ίδιο δεν θα ήμουν απότακτος ακόμα.» του είπε ο Κονοφάος.
-. Εκτός του Κονοφάου, είχες άλλον αξιωματικό του ναυτικού …
Γ. Στεφανουδάκης Ιωάννης Στεφανουδάκης Γεώργιος πλωτάρχης τότε αντιπλοίαρχος, [7] τώρα θα γίνει ναύαρχος.
-. Γιώργο, πως σε αντιμετώπισαν οι αρχές ασφαλείας του καθεστώτος που σε συλλαμβάνουνε εσένα απόστρατο αξιωματικό σε μια κομμουνιστική οργάνωση, σε ένα κομμουνιστικό Κόμμα;
Γ. Με ρημάξανε στο ξύλο πιστεύοντας ότι θα μιλήσω. Τους είπα από την αρχή «Εγώ δεν θα μιλήσω. Δεν πρόκειται να σας πω τίποτα.» Με σκοτώσανε … Δηλαδή τα σημάδια φαίνονται ακόμα. Με ρημάξανε στο ξύλο, προσπάθησα να σκοτώσω κάποιον από αυτούς γιατί … Εγώ ανύποπτος όπως καθόμουνα και με ανακρίνανε μου χώσανε μια γροθιά και σηκώθηκα αμέσως και έχωσα μια γροθιά και σήκωσα την καρέκλα να σκοτώσω αυτόν που με χτύπησε. Οι οποίοι ήτανε ο Μάλιος και ο Μπάμπαλης. Ήτανε ο Μάλιος και ο Μπάμπαλης. Και ήθελα να τον σκοτώσω επιτόπου εκείνη τη στιγμή. Με χτύπησαν, τους χτύπησα. Αυτό σήμαινε ότι μετά με άρχισαν και με χτυπάγανε εβδομάδες. Ξύπνησα στο νοσοκομείο πια, όπου η γυναίκα μου είχε κινητοποιήσει τον διεθνή Ερυθρό Σταυρό και με βρήκε.
-. Σε βασανίσανε γιατί δεν ήθελες να μιλήσεις ή γιατί ήσουνα αξιωματικός;
Γ. Γιατί τους είπα ότι «Δεν θα σας πω τίποτα. Είναι δική μου υπόθεση και δεν θα σας πω τίποτα παραπάνω. Σας είπα αυτά, αυτά πρέπει να ξέρετε. Αυτά που ξέρετε σας λέω και δεν πρόκειται να σας δώσω κανένα όνομα, δεν πρόκειται να σας πω τίποτα που να χτυπιέστε. Είμαι αξιωματικός του πολεμικού ναυτικού …», «Μα είσαι (…).», «Είμαι ιδεολόγος αποφασισμένος να ανατρέψω αυτήν την κατάσταση την οποία εσείς υπηρετείτε» Έτσι. Μου βγήκε πάλι το νταηλίκι μου. Από μικρό παιδί, από 20 χρονών είναι το νταηλίκι μου και δεν μπορώ να … δεν ξέρω πως γίνεται. Φαντάζομαι είναι αυτόματο. Κάτσε να στο φέρω, πρέπει να διαβάσεις αυτή την αναφορά.
-. Πως σου φερόντουσαν οι σύντροφοι σου καταρχήν στην οργάνωση μέσα, πριν συλληφθείς, στη φυλακή, γιατί έμεινες 15 μήνες περιμένοντας να δικαστείς, και μετά ο περίγυρος σου, ο φιλικός, ο οικογενειακός αλλά και οι παλιοί σου συνάδερφοι στο ναυτικό;
Γ. Από τους παλιούς μου συναδέρφους στο ναυτικό πρέπει να σου πω ότι είχα μια αναπάντεχη υποστήριξη. Δηλαδή με αγαπούσαν πολύ, ξέρανε καλά τις ιδιαιτερότητες μου ως προσωπικότητα, ως άνθρωπο και οι συμμαθητές μου, ο Μαρτίνος, ο Μαρινόπουλος, δεν είπαν ποτέ κακή κουβέντα για μένα, με περιέργεια λίγο και με ενδιαφέρον ρωτούσαν. Δεν με κατηγόρησαν ποτέ και αυτό μαθεύεται εύκολα. Ήταν καλό έτσι άνθρωποι που μαζί τους υπηρέτησα … Ο Μηναίος αργότερα βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας ουδέποτε είπε κάτι εις βάρος μου. «Ήταν ένας λαμπρός αξιωματικός » έλεγε ο Μηναίος, θυμάμαι και ήταν σημαντικό να το λένε αυτό. Άσε ο Κονοφάος βέβαια τι έλεγε. Θέλω να πω ότι, δεν είχα μια αντιμετώπιση παράξενη. Το οικογενειακό μου περιβάλλον βέβαια, η κόρη μου ρώτησε «Τι είναι κομμουνιστής;» μόλις με συνέλαβαν, μόλις με πήρανε από το σπίτι. Η κόρη μου πήγαινε σχολείο, είχε δηλώσει ότι ΄΄δεν έχουμε Θεό στο σπίτι μας΄΄, εφτά χρονών παιδί τότε, είπε στη δασκάλα της. Πήρε όλες τις εφημερίδες και τις διάβασε στη τουαλέτα και βγήκε έξω και ρώτησε τη μάνα της «Τι είναι κομμουνιστής;» Έτσι πληροφορήθηκε η κόρη μου, τότε έξι χρονών, ότι ο πατέρας της ήταν αυτός που είχανε συλλάβει με αυτήν την κατηγορία. Πρέπει να σου πω λοιπόν ότι το περιβάλλον μου, ήταν ένα περιβάλλον που με λάτρευε. Στο Ηράκλειο έγινα ο ήρωας της πόλης. Αυτός ήταν ο λόγος που με εξέλεγαν συνέχεια μετά ό,τι ήθελα, όπου έβαζα υποψηφιότητα έβγαινα για τον λόγο ότι ήμουνα το ίνδαλμα τους, ο ιερός μύθος με κάποιο τρόπο. Ήμουνα ο πολύ καλός γιατρός, ο γιατρός που έβλεπε τους φτωχούς πάντα και αυτό το έκανα πολύ πιο μπροστά, χωρίς να χρειαστεί να συλληφθώ …
-. Ποιο υπερίσχυε στην εκτίμηση του κόσμου; Η ιδιότητα του γιατρού, του αντιστασιακού ή του αξιωματικού;
Γ. Του γιατρού.
-. Του αντιστασιακού δεν έπαιζε ρόλο;
Γ. Έπαιξε ρόλο μετά. Μετά την σύλληψη μου. Ο κόσμος δεν το ήξερε φυσικά, το κατάλαβε μετά την σύλληψη μου, μετά την απελευθέρωση μου από την φυλακή. Όταν βγήκα από την φυλακή έγινε σεισμός στο Ηράκλειο. Συλλάβανε σαράντα – τριάντα ανθρώπους … Δηλαδή μέχρι που ήρθαν να μου συμπαρασταθούν στο σπίτι μου, έγινε σάλος, έγινα εικόνα στο Ηράκλειο (…), στη πόλη ως εικόνισμα. Είναι απίστευτες στιγμές. Δηλαδή σκέφτομαι ότι αυτός ο λαός με έχει πληρώσει με το παραπάνω αυτά που έχω δώσει εγώ για αυτόν. Πραγματικά μου το έχει πληρώσει με το παραπάνω.
-. Γιατρέ γιατί επεδίωξες να αποκατασταθείς μετά την μεταπολίτευση;
Γ. Δεν επεδίωξα εγώ να αποκατασταθώ. 31 Μαρτίου εξελέγην δήμαρχος Ηρακλείου Αττικής και ο Κονοφάος με έπαιρνε τηλέφωνο κάθε μέρα «Θα εκλεγείς τώρα αύριο ή δεν θα εκλεγείς;», «Μάλλον θα εκλεγώ. Φαίνεται ότι θα εκλεγώ.», «Με την πρώτη εβδομάδα;» Του λέω «Ναι, γιατί ρωτάτε;», «Γιατί πρέπει να βγάλω το διάταγμα της επαναφοράς σου. Τι να κάνω αν δεν έχεις εκλεγεί;» Του λέω «Μάλλον θα εκλεγώ 1 Απριλίου». 31 εκλέχτηκα και 1 Απριλίου βγήκε το διάταγμα που με επανέφερε με δόξα και τιμή στο πολεμικό ναυτικό.
-. Δεν εννοώ αυτή την αποκατάσταση. Εννοώ την αποκατάσταση σε βαθμό πλοιάρχου το 1984 και του ναυάρχου πρόσφατα. Γιατί; Είχες ανάγκη καμία Γιώργο, αυτές τις επιπλέον παροχές βαθμών;
Γ. Δεν τις είχα ανάγκη. Δεν τις είχα ανάγκη για κανέναν λόγο. Όμως με ενδιέφερε … Αυτό είναι ένα μέρος της ιστορίας του τόπου μας. Και ήθελα να καταλάβουν όλοι (…), στο ναυτικό έστω, κάποτε αργότερα θα διαβαστεί η ιστορία σου, ότι αυτά δεν μένουν χωρίς αντίκρισμα τελικά. Ότι, ότι κάνεις μένει. Και είπα ότι θα διεκδικήσω την αναγνώριση μου. Και την διεκδίκησα. Δεν πειράζει η αξία, για τέσσερα χρόνια έχασα την σύνταξη μου, γιατί τέσσερα χρόνια δεν το αναγνώριζα, δεν πάτε στο διάολο και δεν πρόκειται να ανεχτώ … Και μπορώ να σου δώσω έγγραφα να δεις τι αστεία είναι όλη αυτή η ιστορία με την σύνταξη μου. Τελικά την πήρα τη σύνταξη, δεν μπορούσα να κάνω διαφορετικά. Γι’ αυτά έκανε έναν νόμο ο Παπανδρέου στον οποίο συμπεριλαμβάνομαι υποχρεωτικά, με τον Τζανετάκη ήμασταν μαζί όπως καταλαβαίνεις, με τον Βαρδινογιάννη τον Βαρδή μας απέταξαν μαζί, δηλαδή μας αποστράτευσαν μαζί. Με τον Τζανετάκη γνωριστήκαμε στην πολιτική πολύ ύστερα και μου έχει πολύ μεγάλη εκτίμηση παρόλο που ο άνθρωπος παραμένει δεξιός και βασιλικός, υποθέτω. Ο Παπαδόγκωνας περίπτωση βασιλικού, ο οποίος πάρα πολύ με αγαπάει. Ποιος; Κομμουνιστής … πρόεδρος του ιατρικού συλλόγου της Αθήνας στο … όταν ήταν υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας, για θέματα που αφορούσαν …
-. Γιατί προβάλλεις την αγάπη και την εκτίμηση των βασιλοφρόνων δεξιών αξιωματικών στο πρόσωπο σου, δεδομένου ότι είσαι ένας άνθρωπος όπως περιγράφεις και όπως βλέπω και εγώ, που δικαιούται να έχει τέτοια εκτίμηση. Γιατί το προβάλλεις για τους βασιλόφρονες;
Γ. Δεν σου κάνει εσένα εντύπωση πως αυτού του είδους οι άνθρωποι τελικά καταλαβαίνουν; Ισχυρίζομαι δηλαδή ότι η ιστορία δεν γράφεται τυχαία, ότι οι άνθρωποι καταλαβαίνουν αργά ή γρήγορα. Ισχυρίζομαι ότι η εκτίμηση του Παπαδόγκωνα …, βασιλικός ήτανε και παραμένει υποθέτω. Ο Κονοφάος ήρθε μάρτυρας υπεράσπισης στη δίκη μου, ο άνθρωπος και ένα σωρό άνθρωποι που με υπολογίζουν στην εκτίμηση τους, γιατί οι υπόλοιποι με εκτιμούσαν έτσι και αλλιώς. Το παράδοξο είναι … την παραδοξότητα επισημαίνω και εγώ, ότι είναι παράδοξο να σε εκτιμούν και αυτοί οι άνθρωποι που ιδεολογικά μας χώριζε ένα χάσμα.
-. Χρησιμοποιείς τον τίτλο του ναυάρχου στις κάρτες σου;
Γ. Όχι.
-. Γιατί;
Γ. Δεν τον χρειάζομαι δεδομένου ότι είμαι πολύ γνωστός γιατρός, έχω πολλές γνωστές ιδιότητες γενικά άλλες, δεν χρειάζεται …
-. Πρέπει να παραδεχτώ ότι έδωσες την πιο έξυπνη απάντηση στο ερώτημα «Τι ανάγκη είχες μια επιπλέον αποκατάσταση στο βαθμό του ναυάρχου.» Τη στιγμή που ξέραμε ότι για να γίνει κανείς ναύαρχος πρέπει να έχει υπηρετήσει τουλάχιστον υποναύαρχος.
Γ. Ναι, όχι, είχα το πλεονέκτημα ότι έγινα (…), τους ξέρεις τους λόγους που έγινα και που έλεγαν ότι αφού έχει γίνει νεότερός μου υποχρεωτικά με κάνανε. Τι να με κάνανε για να με επαναφέρουν; Με επανέφεραν δύο φορές. Εγώ δεν έκανα καμιά απόπειρα (…), εγώ όμως κάθε φορά επιμένω ότι …
[1]Για τον Σειρηνίδη υπάρχει ξέχωρη ανάρτηση.
[2] Εννοεί το χώρο γύρω που γίνεται η συζήτηση και είναι γεμάτος βιβλία.
[3] ΑΓΕΠ είναι Αξιωματικός Γραφείου Ελέγχου Προσωπικού αλλά πολλοί αντί ΄΄Προσωπικού΄΄ λένε ΄΄Πληροφοριών΄΄
[4] Παρόμοια είναι η μαρτυρία του τ. Α/ΓΕΝ Αντωνιάδη (και ενός ακόμα που έχει ζητήσει να μην δημοσιοποιηθεί η συνέντευξή του)…. για τη σοβαρότητα και τις διαδικασίες που τηρούνταν από ορισμένους με τα καθήκοντα Α.Γ.Ε.Π. Το φαινόμενο όμως μπορεί να παρατηρείται σε περιπτώσεις όπως αυτών των τριών στελεχών. Αυτό δεν σημαίνει πως όλοι ακολουθούσαν παρόμοια τακτική. Και ανεξάρτητα από τις μετέπειτα επισημάνσεις και αναλύσεις, τις αναφορές και τις διαδικασίες του ΑΓΕΠ τις εφάρμοζαν, κοροϊδεύοντας ίσως το σύστημα το οποίο πάντως λειτουργούσε έστω και έτσι. Τη ρουτίνα επεδίωκαν οι κρατούντες και αυτήν την είχαν πετύχει στο στράτευμα σχεδόν απόλυτα.
[5] Είναι εμφανής η έπαρση αλλά ο Γρηγοριάδης επιβιώνει για κάποια χρόνια λόγω της ειδικότητάς του ως γιατρού, ή και του ότι πράγματι έχουν κάπως χαλαρώσει τα πράγματα τα προδικτατορικά χρόνια. Τη συμπεριφορά αυτή δεν υπήρχε περίπτωση να την ανεχτεί ο περίγυρος σε έναν μάχιμο ή μηχανικό αξιωματικό.
[6] Ο Γρηγοριάδης αποκαταστάθηκε κανονικά στη μεταπολίτευση καταλήγοντας με τις διάφορες φάσεις στο βαθμό του υποναυάρχου. Δεν υπάρχει αναγνώριση της αποστρατείας του ως απόταξης, διότι δεν χρειαζόταν κάτι τέτοιο, αλλά δεν υπάρχει και πρόβλεψη ή προηγούμενο τέτοιας αναγνώρισης. Ο ίδιος το αναφέρει ίσως πιστεύοντας πως αυτή η αναγνώριση βελτιώνει ακόμα περισσότερο την αποκατάσταση.
[7] Πρόκειται για τον Στεφανουδάκη Γεώργιο, πλωτάρχη γιατρό που αποστρατεύεται επίσης τον Αύγουστο του 1967, διαγραφόμενος αργότερα το Νοέμβριο του 1970 από τα στελέχη εφεδρείας για αντεθνικές ενέργειες και προπαγάνδα.
